मुलुकको अर्थतन्त्रका अधिकांश सूचक निराशाजनक भएपनि विप्रेषण मजबुत देखिन्छ ।विप्रेषणकै कारण नेपालसँग पर्याप्त मात्रामा विदेशी मुद्रा सञ्चित छ ।
नेपालमा विदेशी मुद्रा सबैभन्दा धेरै जम्मा हुने भनेको वैदेशिक रोजगारीमा गएका नेपाली श्रमिकले पठाउने विप्रेषणबाट हो ।
गएको साउनदेखि फागुनसम्मको ८ महिनामा विप्रेषण आप्रवाह पोहोरभन्दा ९.४ प्रतिशतले बढेर १० खर्ब ५१ अर्ब ७७ करोड पुगेको राष्ट्र बैंकले जनाएको छ । अघिल्लो वर्षको यही समयमा विप्रेषणको बढोत्तरी १८.३ प्रतिशत थियो ।
अमेरिकी डलरमा विप्रेषण आप्रवाह यस साल ६.९ प्रतिशतले वृद्धि भएर ७ अर्ब ७४ करोड पुगेको छ । अघिल्लो वर्ष यस्तो बृद्धिदर १६.१ प्रतिशत थियो । यो तथ्यांकले विप्रेषणको बढोत्तरी हुने रफ्तार पनि खुम्चिँदै गएको देखाउँछ ।
समीक्षा अवधिमा वैदेशिक रोजगारीका लागि अन्तिम श्रम स्वीकृति ९संस्थागत तथा व्यक्तिगत० लिने नेपालीको संख्या ३,१७,०६८ पुगेको छ । त्यस्तै पुनः श्रम स्वीकृति लिनेको संख्या २,१७,४०३ रहेको छ । यो संख्या पोहोरभन्दा बढी हो । अघिल्लो वर्षको यही अवधिमा यस्तो संख्या क्रमशः नयाँको हकमा २,८५,३५२ र पुराना ९पुनः स्वीकृति लिने०को हकमा १,८२,७८३ रहेको थियो।
विदेशिने मान्छेको संख्या बढेको छ, तर विप्रेषण आम्दानी चाहीँ त्यो गतिमा बढेको देखिन्न । घट्दो दरले सुन वा अवैध आ यातलाई वित्त पोषण त गरेको छैन भन्ने शंका हुन थालेको छ।
स्वदेशमा विदेशी मुद्रा भित्रिने अर्को माध्यम हो, पर्यटन । पर्यटन क्षेत्र पनि अपेक्षाकृत देखिन्न। गएको साल करिब ५२ अर्ब रुपैयाँ कमाइ भएको थियोे ।यश वर्ष थोरै बढेर साढे ५६ अर्ब माथि छ।
तर नेपालीहरुले विदेशमा अध्ययन, स्वास्थयोपचार र भ्रमणका लागि खर्च गर्ने पैसा भने बढेको बढ्यै छ । पोहोर साल १ खर्ब २३ अर्बभन्दा कममात्रै त्यस्तो खर्च भएकोमा यो साल १ खर्ब ४८ अर्ब नाघेको छ । अर्थात् भ्रमण आयले हाम्रो देशबाट हुने भ्रमण व्ययको करीब एक तिहाई हिस्सामात्रै परिपूर्ति गर्नसक्ने अवस्था छ ।
यति हुँदा पनि विप्रेषणको भरथेग एवम् उपभोगमा आएको निरन्तरको कमीले नेपालसँग अझैसम्म पर्याप्त विदेशी मुद्राको ढुकुटी भने जम्मा भएको छ ।
फागुनसम्ममा शोधनान्तर स्थिति ३ खर्ब १० अर्ब ३७ करोडले बचतमा रहेको राष्ट्र बैंकको आँकडा छ । अघिल्लो वर्षको यही अवधिमा यस प्रकारको भुक्तानी सन्तुलन ३ खर्ब २७ अर्ब ५५ करोडले बचतमा रहेको थियो ।
अमेरिकी डलरमा अघिल्लो वर्षको यही अवधिमा २ अर्ब ४६ करोडले बचतमा रहेको शोधनान्तर स्थिति यो साल केही घटेर २ अर्ब २९ करोडले बचतमा रहेको छ । यसले विस्तारै विदेशी मुद्राको ढुकुटी पनि ‘खुट्टिने’ क्रम सुरु भएको जनाउ दिन्छ । भलै, हाललाई यो ‘चाहिनेभन्दा ज्यादा’ हो ।
आर्थिक वर्ष २०८१/८२ को आठ महिनाको आयातलाई आधार मान्दा बैकिङ्ग क्षेत्रसँग रहेको विदेशी विनिमय सञ्चिति १७.२ महिनाको वस्तु आयात र १४.३ महिनाको वस्तु तथा सेवा आयात धान्न पर्याप्त रहने देखिन्छ ।
२०८१ फागुन मसान्तमा विदेशी विनिमय सञ्चितिको कुल गार्हस्थ्य उत्पादन, कुल आयात र विस्तृत मुद्राप्रदायसँगका अनुपातहरु क्रमशः ४२.२ प्रतिशत, ११९.४ प्रतिशत र ३३.० प्रतिशत रहेका छन्। २०८१ असार मसान्तमा उक्त अनुपातहरु क्रमशः ३५.८ प्रतिशत, १०८.६ प्रतिशत र २९.३ प्रतिशत रहेका थिए ।
